Waar in de jaren 60 klokken van onder meer Jaeger en Veglia Borletti de dashboards sierden, is tegenwoordig de gemiddelde auto voorzien van inspiratieloze digitale displays. Gelukkig zijn er uitzonderingen.
Zoals de Zwitserse horlogehuizen een antwoord hadden op de quartz-crisis van de jaren 80, begint in autoland de perceptie van elektrische auto’s te veranderen, met name in het hogere segment. Een mooi voorbeeld daarvan is Rimac, dat een aantal jaar geleden met veel bombarie de elektrische Nevera onthulde, een exclusieve hypercar met een prijskaartje van een slordige 2 miljoen. De vraag ernaar valt echter bar tegen; van de aangekondigde 150 exemplaren is slechts een derde verkocht. “Eerst was elektrisch rijden cool, maar nu het meer en meer mainstream wordt willen kopers in het topsegment zich juist onderscheiden”, aldus grote baas Mate Rimac. Hij stelt dat verbrandingsmotoren daarbij essentieel zijn, en maakt een vergelijk met horloges. “Ouderwetse mechanische uurwerken zijn veel meer waard dan de allerslimste smartwatch.” Dat merken als Ferrari, Bugatti en Pagani hun nieuwste supercars uitrusten met overvloedig ouderwets stampende en huilende motoren, is in die zin geen verrassing. En het leuke is dat die ‘analoge’ gedachte wordt doorgetrokken naar de instrumentariums.
BUGATTI TOURBILLON: MET DANK AAN CONCEPTO WATCH
Voor horloge-aficionado’s spreekt de Bugatti Tourbillon, de opvolger van de Veyron en Chiron, allicht het meest tot de verbeelding. De nieuwe Bugatti dankt zijn modelnaam aan het instrumentarium achter het stuur, dat als een kroonjuweel het interieur siert. Het betreft een cluster met optisch met elkaar verbonden mechanische klokken, voor onder meer de snelheidsweergave, het motortoerental en het gebruikte vermogen. De wijzerplaten zijn deels opengewerkt, waardoor je mooi zicht hebt op de talloze titanium tandwieltjes en de diverse juwelen. En de wijzers en indexen zelf stralen een gevoel van vakmanschap en luxe uit. De subtiele inscriptie Horlogerie Suisse linksonder bevestigt dat het allemaal geen toeval is: het kunstwerk is ontwikkeld in samenwerking met de Zwitserse uurwerkfabrikant Concepto Watch, met eenzelfde toewijding en precisie die nodig is voor het vervaardigen van een verfijnd horloge.
De modelnaam is tevens een ode aan de mechanica, want de Bugatti Tourbillon wordt in basis aangedreven door een splinternieuwe, atmosferische V16, die 1.000 pk naar de wielen stuurt. Eigenlijk zou die motor eveneens een venster moeten hebben om doorheen te kunnen kijken, het moet een machtig schouwspel zijn om al die zestien zuigers en aanverwante mechanische onderdelen aan het werk te zien. Net als bij een horloge, laten we maar zeggen. En vooruit, dat hij daarnaast nog drie elektromotoren heeft om het totale vermogen op het schroeven naar een niet te bevatten 1.800 trappelende paarden (goed voor een topsnelheid van 445 km/h!), is hem vergeven.
ROLLS-ROYCE: ULTIEME LUXE MET AUDERMANS PIGUET
Een Rolls-Royce is sowieso al de automobiele belichaming van luxe, de Coachbuild-exemplaren zijn de overtreffende trap. Neem de afgebeelde Droptail: die is van zijn reguliere kleren ontdaan en voorzien van een unieke, haute couture-outfit. De Britse aristocraat draagt de neem La Rose Noire, vernoemd naar de zwarte baccara roos. In bloei verkleurt deze van fluweelrood tot diep zwartrood, wat het gemêleerde interieur verklaart. Dat bevat de meest complexe parketvorm uit de geschiedenis van Rolls-Royce, met liefst 1.603 met de hand afgewerkte stukken hout. Een prominente rol op het dashboard speelt een uniek, in opdracht van de klant vervaardigd uurwerk van Audemars Piguet. De kleurstelling van de 43 mm-grote Royal Oak Concept Chronograph GMT Large Date is volledig afgestemd op La Rose Noire. Het rood van de wijzers, sub-dials en tachymeterring vormen een helder contrast met de zwarte, opengewerkte wijzerplaat. De Royal Oak wordt aangedreven door het zelfopwindende kaliber 440, met een flyback-chronograaf en een split-second-mechanisme. Met een druk op een knop komt het uurwerk uit het dashboard naar buiten en kan het eraf worden genomen. Het kan vervolgens aan de band worden gekoppeld die in een speciaal leren zakje in het portiervak is verstopt, waarna de eigenaar zijn horloge om de pols kan gespen. De lege plek op het dashboard kan worden opgevuld met een witgouden ‘deksel’ met een rozengravure die is gemaakt door de ambachtslieden van Audemars Piguet.
PAGANI UTOPIA: ANALOOG EERBETOON
Van elektromotoren moet Horacio Pagani, de schepper van de Utopia, niets hebben. De auto haalt zijn 864 pk’s uit een 6.0 V12 en dat vermogen wordt via een handgeschakelde versnellingsbak op louter de achterwielen losgelaten. Het gaat Pagani echter om meer dan alleen brute kracht. Alle auto’s die de fabriek in San Cesario sul Panaro verlaten, zijn sculpturale kunstwerken. Elk detail, elke knop, elke hendel is met de hand vervaardigd. Zo heeft de Utopia bijvoorbeeld 777 onderdelen van aluminium, gefreesd uit een massieve blokken en daarna stuk voor stuk uitvoerig gepolijst. Zoals een meester-horlogemaker bezig is met het ontwerp en de werking van de allerkleinste onderdelen, zo heeft Pagani elk facet van het interieur ontworpen: met vakmanschap, oog voor esthetiek en haast obsessieve toewijding. Tel daarbij het analoge instrumentarium en we krijgen sterke associaties met de wereld van de haute horlogerie. Als we even inzoomen, dan zien we voor de neus van de bestuurder een prominente, duidelijk afleesbare snelheidsmeter en toerenteller. De wijzerplaten zijn niet alleen mooi vormgegeven, maar bieden tevens een optimale afleesbaarheid. Om het mechanische karakter ervan te onderstrepen, hebben beide – wederom een verwijzing naar horloges – onderin een venstertje waarachter je de tandwieltjes kunt zien draaien. Ook de vier ronde, analoge klokken op de middenconsole – voor de olie- en watertemperatuur en de turbo- en oliedruk – hebben een hoog horlogegehalte. Of misschien kunnen we het beter omdraaien: veel horlogedesigns zijn geïnspireerd op dit soort klassieke auto-instrumenten. Dat zie je als je de klokken afzonderlijk bekijkt, maar ook als de combinatie ervan in ogenschouw neemt. Denk vervolgens aan uurwerken met wijzerplaten die twee sub-dials naast elkaar hebben geplaatst. Of vier, zoals de Eberhard & Co Chrono 4.
PORSCHE: SPORT CHRONO KLOK
Legendarisch. Zo mag je het instrumentarium van de oudere generaties Porsche 911 gerust noemen, met een cluster van vijf overwegend mechanisch aangedreven klokken waarop alle benodigde informatie wordt weergegeven. Een prominente rol is daarbij weggelegd voor de grote toerenteller, die – zoals het hoort – centraal voor de neus is gemonteerd. De ronde vormen zijn in huidige Porsches nog steeds terug te vinden, maar dan als digitale weergave op een scherm voor je neus. Laten we wel zijn, dat is natuurlijk een slap aftreksel van wat het ooit was. Gelukkig is de analoge Sport Chrono-klok bovenop het dashboard wél gebleven. Deze moderne klassieker komt in verschillende gedaanten, maar in alle gevallen kun je er de tijd op aflezen. Daarnaast doet de klok indien gewenst dienst als stopwatch, te bedienen met een knop op de stuurspaak. Zo kun je bijvoorbeeld tijdens een trackday je rondetijd meten zónder daarbij de handen van het roer te halen. Waarschijnlijk zijn er weinig mensen die dat daadwerkelijk doen, in die zin is het een enigszins nutteloze gadget. Maar wel een leuke. De stijl ervan wordt bovendien doorgevoerd in diverse horloges van Porsche Design en de Porsche-chronografen van TAG Heuer.
DS EN B.R.M: TUSSEN KUNST EN KITSCH
Het Franse automerk DS, dat verbonden is aan Citroën, onderscheidt zich in het middensegment met een chique uitstraling en de nodige luxe. Dit onder meer door een link te leggen naar de horlogerie. Op diverse knoppen en panelen is er bijvoorbeeld een Clous de Paris-motief te vinden. Daar slaat DS eerlijk gezegd de plank behoorlijk mis; ambachtelijk aangebracht op de wijzerplaat van een horloge oogt het verfijnde patroon chique, op plastic gestempeld eerder kitscherig. Hiernaast zijn veel DS-modellen voorzien van een dashboardklok van B.R.M Chronographes. Deze Franse manufactuur is met name bekend van op de racerij geïnspireerde modellen, met geperforeerde wijzers en dito banden en met typografie die doet denken aan vroegere racedashboards. Chique zouden we de creaties van Bernard Richards niet kunnen bestempelen, opvallend zeer zeker. Dat laatste geldt ook voor het B.R.M R180-klokje dat bij het starten van een DS7 of DS 9 automatisch uit zijn cassette tevoorschijn komt. Laten we het erbij houden dat smaken verschillen. De tijd wordt overigens automatisch aangepast aan zomer en winter, en aan de tijdzone. Dat dan weer wel.
GEEN BREITLING, WEL BENTLEY
Twee decennia lang werden Breitling en Bentley in een adem genoemd. Het partnership uitte zich onder meer in Breitling-dasboardklokken in de interieurs van de exclusieve wagens uit Crewe, waaronder een zeer bijzondere tourbillon voor de Mulliner Bentayga. Andersom heeft de Zwitserse horlogemaker vele modellen uitgebracht met Bentley-signatuur, zoals de GT3 Limited Edition, de Continental GT Speed Breitling Jet Team Series en de Premier B01 Chronograph 42 Bentley British Racing Green. Nadat de samenwerking in 2021 werd beëindigt, heeft Bentley gelukkig geen afscheid genomen van de analoge dashboardklok. Het grote verschil is dat daar nu de eigen naam op staat. Samen met onder meer de verchroomde schuifregelaars van de fraaie ventilatieroosters en diverse andere fysieke knoppen, draagt het analoge instrument bij aan het klassieke karakter van een Bentley-cockpit, ondanks dat ook daarin tegenwoordig digitale schermen zijn te vinden. Gaaf is dat het centrale scherm bovenaan de middenconsole met een druk op de knop wegdraait en plaatsmaakt voor een paneel met ouderwetse klokken: een meter voor de buitentemperatuur, een kompas en een chronometer.
